 |
| Chiński ideogram kryzysu |
Tak
długo, jak sami nie potrzebujemy pomocy, bądź nie znajdujemy się w sytuacji
zagrożenia, możemy nie zauważać, ile pomocy otrzymujemy od innych. Możemy nie
wiedzieć, że wśród nas są ludzie, którzy udzielą nam pomocy w sytuacji dla nas
trudnej (ale również dopiero w trudnej sytuacji możemy przekonać się, że ludzie
od których oczekiwalibyśmy pomocy, nie udzielą nam jej wcale…)
Kryzys czyli stan dezorganizacji, w
którym człowiek staje w obliczu zniweczenia ważnych celów życiowych lub
głębokiego zaburzenia swego cyklu życiowego i metod radzenia sobie z czynnikami
stresu. Odnosi się do trudności przeżywanych w związku z
zaburzeniem, a nie do samego zaburzenia. Stan przerażenia, lęku, zagubienia, bezradności, poczucia
nieodwracalnej straty i bezsilności w obliczu chaosu.
System społecznego wsparcia to ludzie i instytucje,
które mogą służyć realną pomocą w zwykłych warunkach życia i w sytuacji
psychologicznego i psychospołecznego kryzysu.
Cechą
charakterystyczną naturalnego systemu wsparcia jest otwarcie na pomoc, zdolność
do współpracy, troska o dobro innych, uznawanie bliskich za wartość własnego
życia, za wartość tak znaczącą, że dba się i walczy o dobro bliskich, ich stan
i zachowanie związków z nimi.
Nieobecność
systemu wsparcia, a więc skrajna samotność czy wyobcowanie z grup społecznych może być zagrożeniem dla życia człowieka. Odkrycie pustki w sytuacji kryzysu i
przekonanie, że na bliskich nie ma co liczyć, zmusza osobę w kryzysie do bezwzględnego
oparcia się na własnych możliwościach działania, a to często nie jest możliwe
ze względu na jej stan psychiczny. Osoby w kryzysie przeżywają lęk, bezradność,
utratę nadziei, zachowują się biernie, ulegle, bądź są agresywne, pobudzone,
niezdolne do skupienia uwagi na rozmówcy i rozmowie.
Kluczowym
momentem jest dotarcie do rzeczywistego źródła kryzysu – często nie jest nim
to, co początkowo klient uważa za przyczynę swoich trudności. Znalezienie
rzeczywistej przyczyny (choć zwykle trudne i czasochłonne) jest warunkiem
skutecznej współpracy z klientem.
Wiele
osób żyje przez wiele lat w przekonaniu, że są wokół ludzie, którzy mogą w
każdej chwili przyjść im z pomocą. Nigdy nie sprawdzają czy ta pomoc jest
możliwa i czują się społecznie zabezpieczeni. Żyją i działają, opierając się na
wyimaginowanym systemie społecznego wsparcia, chociaż wsparcie to w
rzeczywistości nie istnieje… Niebezpieczeństwem takiej sytuacji jest odkrycie
braku możliwości realnej pomocy w sytuacji kryzysu. Samo to odkrycie może stać
się źródłem poważnego psychicznego załamania.
Stwierdzono,
że ludzie najbardziej oczekują wsparcia emocjonalnego. Pozytywna relacja
wsparcia jest tym większa, im bardziej to wsparcie jest oczekiwane i trafne.
Doniosła jest informacja zwrotna, że uczucia te są rozumiane i akceptowane.
Możliwość odreagowania emocji zmniejsza ich intensywność, zwiększa realistyczną
ocenę własnej sytuacji, pozwala uzyskać akceptację i zrozumienie ze strony
otoczenia.
Dla
osoby będącej w sytuacji kryzysu psychologicznego czy psychospołecznego wymienione
aspekty niejednokrotnie stają się bazą dzięki której mają szansę na szybsze i
skuteczniejsze uporanie się z zaistniałymi problemami.
Oprac. Małgorzata Podniesińska, psycholog
Źródło: Badura-Madej, W. (1999). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej.
Poradnik dla pracowników socjalnych. Katowice: „Śląsk”.
